PRONKSTUKKEN | ARCHITECTUUR
Kampen heeft veel monumenten. Al deze monumenten vragen veel aandacht, wat betreft onderhoud en bestemming. Hierbij valt bijvoorbeeld te denken aan de poorten en de kerken. Maar ook het oude Raadhuis is bekend. Als je langs de oude gevels loopt, of je verdiept in de bouwstijlen en bouwmethoden uit vervlogen tijden, kan je soms met vol verbazing als het ware terugblikken in de tijd.
Monumentale hoogstandjes
Er zijn veel architectonische hoogstandjes in de menselijke geschiedenis, zoals Stonehenge, de piramiden of de Chinese Muur. Alles is relatief, maar de Bovenkerk of de Cellebroederspoort behoren toch ook tot monumentale hoogstandjes. De mens kan er soms wat van. Ook meer eigentijdse architecten, zoals Santiago Calatrava, Frank Lloyd Wright of Ludwig Mies van der Rohe spelen mee op dit toneel. Je hoeft dus niet altijd heel ver terug te gaan in de tijd.
Bijzonder boek in de collectie
Op het Stadsarchief Kampen echter wordt dit wel vaak gedaan. Meestal heeft dit te maken met lokale en regionale geschiedenis. Maar Kampen is geen ‘eiland’ in de wereld maar er zijn ook contacten en handreikingen naar buiten. Zo is er in het boekenbestand van het Stadsarchief Kampen een boek aanwezig, dat zich hiervoor goed leent. Het is een boek, gedrukt in Venetië uit 1570, Getiteld: I Quattro Libri della Architethura di A. Palladio. De inhoud gaat over een architectonisch hoogstandje in de geschiedenis: De Villa Rotonda van architect Andrea Palladio. Dit is een gebouw vlakbij Vincenza in Italië.
De bouw is begonnen in 1566, voltooid in 1571 en wat inrichting betreft voltooid in 1589. Toen het genoemde boek gedrukt werd, was de bewuste villa dus nog in aanbouw. Dit alles was in opdracht van een pauselijke hoogwaardigheidsbekleder, Paolo Almerico.
De architect Palladio greep terug op de interesse van die dagen, namelijk de bouwstijl en het vormenspel van de oude Romeinen en Grieken. Dit was in overeenstemming met dat gedachtegoed, wat men later in de geschiedenis is gaan aanduiden met de naam Renaissance, wat ‘Wedergeboorte’ betekent. Die wedergeboorte slaat op de hernieuwde belangstelling en het hergebruik van ideeën uit de architectonische hoogstandjes van de Romeinen en Grieken, oftewel ‘de Klassieken’.
Het was een periode, dat men neer keek op de Romaanse en Gotische bouwstijl, met respectievelijk rondbogen en spitsbogen. Die bouwstijlen werden als ‘achterlijk’ gezien. Nee, je moest vanaf ongeveer 1550 modern zijn en dus een hippe villa laten bouwen in Romeinse stijl, met zuilen, trappen en koepels. Tenminste: als je dat betalen kon…
Nicolaas Plomp
In Kampen zou zo’n klassieke bouwstijl pas veel, veel later doordringen, in de tijd van het neoclassicisme. Dit was aan het einde van de achttiende, en in de negentiende eeuw. En dan nog zijn zulke sporen van bouwen in Kampen schaars te noemen. Een mooi voorbeeld hierbij is dan de Lutherse Kerk aan de Burgwal, met de imposante zuilen bij de voordeur.
Dit ontwerp stamt uit 1847 en is van de architect Nicolaas Plomp. In de Verenigde Staten van Amerika speelde het neoclassicisme in de tweede helft van de achttiende eeuw een zeer belangrijke rol. Amerika was in die tijd een natie in wording, na de Onafhankelijkheidsoorlog met Engeland in 1775-1783. Amerika wilde door het bouwen van de regeringsgebouwen in de stijl van de oude Romeinen en Grieken laten zien, dat ook Amerika een groot rijk in wording was, wat niet onder deed voor die rijken van de klassieke oudheid.